منشور اخلاقی نشریات دانشگاه نظامنامه یا تعهدنامه‌ای است که برخی حدود اخلاقی و اصول مربوط به انجام فعالیت­های علمی - پژوهشی و چاپ آنها در نشریات را ترسیم می‌کند تا از بروز تخلفات پژوهشی آگاهانه یا ناآگاهانه توسط کلیه افرادی که در فرآیند انتشار مقالات نقش دارند پیشگیری نماید. نویسندگان، داوران، اعضای هیئت تحریریه و سردبیر نشریات موظف هستند تمام اصول اخلاق پژوهشی و مسئولیت­های مرتبط در فرآیند انتشار مقالات را دانسته و به آن متعهد باشند. در صورت احراز عدم پایبندیِ هر یک از این افراد به این اصول و مسئولیت­ها، نشریات هرگونه اقدام قانونی را حق خود می­دانند.
 
۱. وظایف و مسئولیت های سردبیر و اعضای هیئت تحریریه (Editorial Board Responsibilities)
سردبیر و اعضای هیئت تحریریه:
-  باید رونوشت های ارسال شده را تا هنگام انتشار، محرمانه نگه دارند و رونوشت های منتشر نشده برای مقاصد شخصی مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
-  سرقت ادبی و تقلب و کلاهبرداری های احتمالی را شناسایی کنند و در موارد نیاز اصلاحات، توضیحات، و واپس گیری ها و عذرخواهی ها را ارائه دهند.
- نگاه به تمام مقالات ارسالی به مجله بدون سوءگیری بوده و ارزشیابی مقالات دریافتی بر اساس صلاحیت مقالات و بدون در نظر گرفتن نژاد، دین، ملیت، جنسیت، مقام، و یا وابستگی سازمانی نویسنده(گان) است.
- اختیار و مسئولیت انتخاب داوران مناسب و شایسته با توجه به زمینه تخصصی و التزام اخلاقی و قبول یا رد یک مقاله پس از کسب نظر داوران بر عهده سردبیر و اعضای هیئت تحریریه مجله است.
- باید از بروز تضاد منافع در روند داوری، با توجه به هرگونه ارتباط شخصی، تجاری، دانشگاهی و مالی که ممکن است به طور بالقوه بر پذیرش و نشر مقالات ارائه شده تأثیر بگذارد، جلوگیری کنند.
- باید نسبت به ثبت و آرشیو اسناد داوری مقالات به عنوان اسناد علمی، و محرمانه نگاه داشتن اسامی داوران هر مقاله اقدام لازم را انجام دهند.
- باید نسبت به بررسی و چاپ سریع اصلاحیه و اطلاع‌رسانی شفاف به خوانندگان، برای مقالات چاپ شده‌ای که در آنها خطاهایی یافت شده است، اقدام نمایند.
 - باید به طور مستمر نظرات نویسندگان، خوانندگان، و داوران مجله در مورد بهبود سیاست‌های انتشاراتی و کیفیت شکلی و محتوایی مجله را جویا شوند.
 
۲. وظایف و تعهدات نویسندگان (Authors’Responsibilities):
- مقالات ارسالی باید در زمینه تخصصی مجله بوده و به صورت علمی و منسجم، مطابق استاندارد مجله آماده شده باشد.
- مقالات نباید در جای دیگری چاپ شده باشند یا توسط نشریه دیگری تحت بررسی باشند.
- نویسنده/ نویسندگان مسئول صحت و دقت محتوای مقالات خود هستند. چاپ مقاله به معنی تأیید مطالب آن توسط مجله نیست.
- نویسنده مسئول مقاله موظف است همه نویسندگان مقاله آن را مطالعه کرده و نسبت به ارائه آن و جایگاه خود در مقاله به توافق رسیده باشند، همچنین غیر از پژوهشگران درگیر در انجام پژوهش و تهیه مقاله نام فرد دیگری در مقاله نباشد.
- ارسال مقاله به منزله آن است که نویسندگان رضایت کلیه پشتیبان های مالی یا مکانی مقاله را جلب کرده و تمامی پشتیبان­های مالی یا مکانی مقاله را معرفی نموده اند.
- هنگامیکه مؤلف یا مؤلفین مقاله خطای مهمی را در کارشان دیدند، میبایست سریعا دبیر علمی نشریه را برای تصحیح آن مطلع کنند.
- نویسندگان متعهد هستند در شرایطی که لازم باشد برای ارائه شواهد لازم در مورد مقاله ارسالی شامل فایل صفحات گسترده داده‌های مقاله، نمودارها و یا دیاگرام‌هایی تکمیلی، ابزار طراحی و یا استفاده شده (در صورت وجود) و همچنین نمونه‌هایی از مواد و نمونه‌های بررسی شده را در اختیار مجله قرار دهد.
- بعد از شروع فرآیند داوری و انجام داوری نویسنده(گان) حق انصراف دادن ندارد مگر در صورتی که دلایل منطقی و توجیه­ پذیر ارائه نماید.
- فرم تعهد اخلاقی باید توسط مولفان امضا شود.
مصادیق نقض اصول اخلاقی انتشار توسط نویسندگان:
- سرقت ادبی: سرقت ادبی به معنای استفاده ی عمدی از مقالات، عبارات، ایده ها و یا استنادات شخص دیگر به نام خود بدون قدردانی و توضیح و استناد مناسب به اثر است.
- داده سازی و جعل داده ها: داده سازی یعنی محقق در عمل مطالعه ای را انجام نداده اما داده و نتیجه گیری ارائه میدهد.
- تحریف: تحریف یعنی فردی تحقیقی را انجام داده اما داده ها و نتایج آن را تغییر میدهد و نتایج ارائه شده پژوهش با نتایج واقعی تفاوت دارد.
- ارسال همزمان: هنگامی که یک مقاله همزمان به دو نشریه برای بررسی و چاپ ارسال میشود.
- انتشار همپوشان: منظور از انتشار همپوشان، چاپ داده ها و یافته های مقالات پیشین خود با کمی تغییر در مقاله ای به عنوان مقاله جدید است.
- سهیم کردن نادرست مؤلف دیگر: یعنی فردی که نقشی در انجام پژوهش یا نوشتن مقاله نداشته است اسم آن به عنوان مولف در مقاله آورده شود.
- اجاره علمی: منظور آن است که نویسنده/نویسندگان، فرد دیگری را برای انجام پژوهش بکار گیرد و پس از پایان پژوهش، با دخل و تصرف اندکی آن را به نام خود به چاپ رساند.
 
۳. وظایف و مسئولیت های داوران (Reviewers’ Responsibility)
- چنانچه داور محترم احساس کند که مقاله ارسالی به هر دلیلی در حیطه تخصص وی نیست باید فورا مقاله را به سردبیر عودت دهد و در صورت اطلاع یک داور جایگزین را به سردبیر معرفی کند.
- داور نباید مقاله هایی را که در آن ها تعارض علایق وی با یکی از مؤلفین یا مؤسسات وجود دارد یا با مقالاتی که وی قبلا چاپ کرده است دارای تعارض است را داوری کند و باید بلافاصه مقاله را به سردبیر عودت داده و وی را از شرایط تعارض منافع و و سوءگیری احتمالی آگاه سازد.
- داور حق ندارد بجز با مجوز سردبیر مجله، داوری یک مقاله را به فرد دیگری از جمله همکاران هیات علمی یا دانشجویان تحصیلات تکمیلی خود بسپارد. نام هر کسی که در داوری مقاله کمک نموده باید در گزارش داوری به سردبیر ذکر و در مدارک مجله ثبت گردد.
- داور اجازه تماس مستقیم با نویسندگان در رابطه با مقالات در حال داوری را ندارد. هرگونه تماس با نویسندگان مقالات فقط از طریق دفتر مجله انجام خواهد گرفت.
- داوری مقالات بایستی بصورت فنی و تخصصی و بر اساس مستندات علمی و استدلال کافی انجام شده و از اعمال نظر سلیقه ای، شخصی، صنفی، نژادی، مذهبی و غیره در داوری مقالات خودداری گردد.
- داور باید مقاله را به صورت دقیق ارزیابی کند و نقاط قوت و ضعف مقاله را به صورتی صریح، سازنده و آموزشی اعلام کند.
- داوران ملزم به رعایت محرمانه نگه داشتن مقالات ارسال شده قبل از چاپ و عدم استفاده از اطلاعات آن برای مقاصد شخصی هستند.
- داوران باید اطمینان حاصل کنند که در مقاله به کلیه تحقیقات، موضوعات، نقل قول ها و ایده های مورد استفاده ارجاع داده شده و همچنین موارد ارجاع داده نشده به کارهای مشابه و تحقیقات چاپ شده را باید مشخص کنند.
- داوران باید نظرات خود را به دبیران علمی برای تصمیم گیری در رابطه با انتشار یا عدم انتشار مقاله، در زمان مشخص شده و با جزئیات و دلایل کامل ارائه دهند.
 
 
منابع
این منشور برگرفته از ”منشور و موازین اخلاق پژوهش“ مصوب معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران، همچنین اصول اخلاقی پذیرفته شده انتشارات بین‌المللی، و سایر تجربیات موجود در حوزه نشریات علمی ـ پژوهشی است.
https://rppc.msrt.ir/fa/regulation
Committee on Publication Ethics, COPE Code of Conduct, www.publicationethics.org.